สัดส่วน ในหลักการออกแบบประติมากรรม

สัดส่วน และ สัดส่วนที่ปรับเปลี่ยนได้ (Scale, Proportion and Altered Proportion)

สัดส่วนเป็นเรื่องสำคัญสำหรับการสร้างสรรค์งานประติมากรรม ซึ่งเป็น Public Art หรืองานที่จัดแสดงในสถานที่สาธารณะ, งานออกแบบภายใน และงานสถาปัตยกรรม เพราะงานเหล่านี้มีความเกี่ยวข้องกับมนุษย์ ผู้ออกแบบต้องคำนึงถึงความสัมพันธ์กับสัดส่วนของมนุษย์ โดยทั่วไป นักออกแบบอาจคำนึงถึงสัดส่วนที่เสมือนจริง คือ มนุษย์สามารถทำกิจกรรมต่างๆ รอบๆ หรือเกี่ยวข้องกับงานประติมากรรมดังกล่าวได้ แต่ในบางครั้งอาจเป็นความจงใจของศิลปิน ที่ต้องการสร้างความประทับใจ สร้างสรรค์การสื่อความหมาย ให้ผู้ชมงานศิลปะได้คิด โดยใช้สัดส่วนที่เปลี่ยนไปจากความเป็นจริง เช่น การออกแบบประตูโบสถ์ของทั้งวัดไทย และโบสถ์คาทอลิคสมัยก่อน ที่ประตูจะมีขนาดใหญ่มาก ทำให้ผู้ใช้งานอาคารรู้สึกได้ถึงความยิ่งใหญ่ รู้สึกได้ถึงอำนาจของสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่เหนือกว่าตน

บทความนี้ถือเป็นลิขสิทธิ์ของอาจารย์พราว อรุณรังสีเวช หรือใช้ชื่อในเว็บไซต์ว่า สว อิเฎล ไม่อนุญาตให้นำไปเผยแพร่ที่อื่น ยกเว้นอ้างอิงเพื่อการศึกษาในรูปแบบสื่อสิ่งพิมพ์เท่านั้น ห้ามนำไปเผยแพร่ในเว็บไซต์อื่นๆ (ยกเว้น sw-eden.net) การอ้างอิงเพื่อการศึกษาใช้รูปแบบดังต่อไปนี้

พราว อรุณรังสีเวช. (2016). หลักการออกแบบประติมากรรม (Elements and Principles of Sculpture Design), เอกสารประกอบการสอนวิชา ศิลปะเพื่องานนิเทศศาสตร์, url: (หลักการออกแบบประติมากรรม)

การใช้สัดส่วนลักษณะนี้ที่อาจารย์พราว พบเห็นในชีวิตประจำวัน เช่น บ้านของเศรษฐีที่มีขนาดใหญ่กว่าบ้านของคนทั่วไป ขนาดที่ใหญ่กว่าทั้งภายใน และภายนอกอาคาร สามารถบ่งบอกฐานะของเจ้าของบ้าน เป็นการบอกข้อความเกี่ยวกับฐานะให้ผู้คนที่ผ่านไปผ่านมาได้รับรู้ สามารถอธิบายได้ตามความหมายของ Associative Learning หรือ Wires Up ทางจิตวิทยา คือการที่คนเราได้เรียนรู้จากการนำสิ่งต่างๆ มาสัมพันธ์กัน เช่น บ้านขนาดใหญ่ กับ การมีฐานะดี, กลิ่นกาแฟ กับ ภาพอาหารมือเช้า เป้นต้น

งานสถาปัตยกรรมยุคใหม่บางงานก็มีการสร้างสรรค์ให้มีสัดส่วนที่แตกต่างออกไปจากชีวิตประจำวันของมนุษย์ เช่น พิพิธภัณฑ์ชาวยิว ในเบอร์ลิน ประเทศเยอรมัน (The Jewish Museum Berlin) ความสูงของโถงอาคารในบางห้อง ความมืด ความแคบของทางเดิน สามารถทำให้ผู้ชมพิพิธภัณฑ์รู้สึกหวาดกลัว หดหู่ โดดเดี่ยว คล้ายความรู้สึกของชาวยิวในขณะเดินทางอพยพจากอียิปต์ ไปยังดินแดนแห่งคำมั่นสัญญา (Promised Land) หรืออาจใช้อธิบายความรู้สึกของชาวยิว ในช่วงการสังหารชาวยิวของ Adolf Hilter

องค์ประกอบศิลป์ ของงานประติมากรรม
☀ (0) องค์ประกอบศิลป์ ของงานประติมากรรม
☀ (1) สี (Color) และ เงา (Shade and Shadow)
☀ (2) พื้นผิว (Texture)
☀ (3) ความสมดุลย์ (Balance)
☀ (4) สัดส่วน และ สัดส่วนที่ปรับเปลี่ยนได้ (Scale, Proportion and Altered Proportion)
☀ (5) มวล และ พื้นที่ (Mass and Space)